Trải qua gần 30 năm xây dựng và phát triển, Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam (Co-opBank) và hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) đã góp phần tích cực trong việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về tam nông, đẩy mạnh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở khu vực nông nghiệp, nông thôn. Bước sang giai đoạn tái cơ cấu 2021-2025, để có thể phát triển bền vững và đảm đương tốt hơn nhiệm vụ trong tình hình mới, đòi hỏi Co-opBank và hệ thống QTDND cần nhanh chóng triển khai các giải pháp hiện đại hóa và thực hiện chuyển đổi số. Phóng viên Thời báo Ngân hàng đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Quốc Cường - Chủ tịch HĐQT Co-opBank xoay quanh vấn đề này.
Ông Nguyễn Quốc Cường - Chủ tịch Hội đồng quản trị Co-opBank
Phóng viên: Ông có thể khái quát về tình hình hoạt động của Co-opBank và hệ thống QTDND?
Ông Nguyễn Quốc Cường: Hệ thống QTDND được thành lập từ năm 1993 theo Quyết định 390/TTg ngày 27/7/1993 của Thủ tướng Chính phủ nhằm thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về phát triển mô hình tín dụng hợp tác kiểu mới, góp phần xoá đói giảm nghèo, phát triển nông nghiệp nông thôn. Theo Luật các TCTD năm 2010, Luật hợp tác xã năm 2012 thì TCTD theo mô hình là hợp tác xã ở Việt Nam gồm Co-opBank và các QTDND, trong đó Co-opBank là ngân hàng của tất cả các QTDND hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm mục tiêu chủ yếu là liên kết, bảo đảm an toàn, hỗ trợ hoạt động của các QTDND thông qua việc hỗ trợ tài chính, điều hòa vốn và thực hiện các hoạt động ngân hàng đối với thành viên là các QTDND, đảm bảo cho các QTDND hoạt động ổn định, an toàn, phát triển bền vững.
Đến nay, hệ thống TCTD là hợp tác xã gồm có Co-opBank với 32 chi nhánh và gần 1.200 QTDND, với gần 2 triệu thành viên, tổng nguồn vốn khoảng gần 200 ngàn tỷ đồng, trong đó cho vay khoảng trên 150 ngàn tỷ đồng, chủ yếu cho vay nông dân, nông nghiệp, nông thôn, hỗ trợ hộ gia đình, khách hàng ở vùng sâu, vùng xa nơi khó được tiếp cận các dịch vụ tài chính ngân hàng. Hoạt động của hê thống QTDND và Co-opBank thời gian qua đã góp phần thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Chính phủ, NHNN về chính sách tam nông: đầu tư phát triển nông nghiệp, nông thôn; đẩy mạnh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, góp phần tích cực vào công cuộc xóa đói giảm nghèo, hạn chế tín dụng đen, góp phần hỗ trợ, khắc phục khó khăn do dịch bệnh Covid- 19.
Có thể nói, đạt được những kết quả nêu trên là sự nỗ lực cố gắng của hệ thống QTDND, Co-opBank, sự ủng hộ của gần 2 triệu thành viên và đặc biệt là nhờ có sự quan tâm của Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của NHNN Việt Nam, các Bộ, ngành, cấp ủy, chính quyền các cấp đối với hoạt động của Co-opBank và các QTDND.
Hiện nay, Co-opBank và các QTDND đang thực hiện cơ cấu lại giai đoạn 2021 - 2025 theo các định hướng, chỉ đạo của Chính phủ, NHNN. Đặc biệt là trong chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 986/QĐ-NHNN ngày 8/8/2018 nêu rõ: “Hoàn thiện việc xây dựng Co-opBank thành Ngân hàng của tất cả các QTDND nhằm mục tiêu chủ yếu là liên kết, đảm bảo an toàn của hệ thống qua việc hỗ trợ tài chính và giám sát hoạt động của các QTDND…”
Định hướng phát triển Co-opBank tại Chiến lược phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã giai đoạn 2021-2030 cũng nêu rõ: “Phát triển Co-opBank có đủ năng lực tài chính, tăng cường năng lực quản trị, điều hành, kiểm soát, hoạt động an toàn, hiệu quả, bền vững để thực hiện tốt vai trò là ngân hàng của tất cả các QTDND. Thực hiện tính liên kết hệ thống, hỗ trợ tài chính, điều hòa vốn, bảo đảm an toàn hệ thống các QTDND, hỗ trợ thúc đẩy phát triển các loại hình kinh tế tập thể là hợp tác xã khác trên phạm vi toàn quốc”.
Đây là giai đoạn hết sức quan trọng, đòi hỏi Co-opBank và các QTDND phải tăng cường liên kết, nắm bắt và triển khai việc cơ cấu lại theo đúng chỉ đạo của NHNN, chuyển đổi mô hình hoạt động, đúng tôn chỉ mục đích, hướng về thành viên… Đặc biệt, Co-opBank với vai trò ngân hàng trụ cột hỗ trợ hệ thống QTDND phải tập trung xây dựng “2 ngân hàng trong 1 ngân hàng”, trong đó sẽ là: Một “Ngân hàng chăm sóc QTDND” – Ngân hàng này cần được Chính phủ, NHNN quan tâm về hành lang pháp lý, cơ chế chính sách trong mối quan hệ và liên kết, hỗ trợ các QTDND và tăng cường thêm vốn điều lệ, nguồn vốn hỗ trợ để có năng lực tài chính...; Một “Ngân hàng thương mại” - sẽ phải chủ động củng cố về chất lượng, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ hiện đại, sản phẩm dịch vụ, nhân lực, quản trị điều hành kiểm soát và cần có sự hỗ trợ của NHNN để phát triển về quy mô và các lĩnh vực hoạt động hướng tới mục tiêu đủ tiềm lực làm bệ đỡ căn bản về tài chính, nhân lực, công nghệ cho hoạt động chung của Co-opBank và hoạt động của hệ thống QTDND.
Phóng viên: Với vai trò là “Ngân hàng của các QTDND”, thời gian qua Co-opBank đã hỗ trợ gì cho hệ thống QTDND thưa ông?
Ông Nguyễn Quốc Cường: Co-opBank luôn hỗ trợ tích cực và chủ động triển khai các chức trách nhiệm vụ đối với hoạt động hệ thống QTDND, tập trung điều hòa vốn tiền gửi QTDND (đến 40.000 tỷ đồng), tiền vay hỗ trợ thanh khoản; hỗ trợ QTDND yếu kém, kiểm tra, giám sát, tham gia tái cơ cấu QTDND theo chỉ đạo của NHNN; hỗ trợ nâng cao chất lượng nguồn nhân lực… đặc biệt, đã đầu tư, phát triển sản phẩm dịch vụ, đưa dịch vụ ngân hàng hiện đại thanh toán chuyển tiền điện tử, thẻ… kết nối với hệ thống chuyển mạch bù trừ (hệ thống Napas); các hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng của NHNN và đa phương với các NHTM. Xây dựng mạng lưới thanh toán giữa Co-opBank với gần 700 QTDND, hàng ngày thực hiện nhiều ngàn lệnh đến, đi an toàn, chính xác; sắp tới trong quý I/2022 sẽ đưa hỗ trợ chuyển tiền nhanh 24/7, ứng dụng ngân hàng số trên điện thoại di động (Co-opBank mobile), thẻ chip Co-opBank Napas vào khai thác sẽ giúp các QTDND chuyển tiền thanh toán tức thời… góp phần thực hiện tốt chủ trương của Thủ tướng Chính phủ và Thống đốc NHNN về đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt. Thực tiễn hoạt động của hệ thống QTDND gần 30 năm qua đã minh chứng, khẳng định vai trò của Co-opBank và các QTDND đối với thành viên, với cộng đồng và xã hội.
Đặc biệt, trong quá trình tái cơ cấu hệ thống và xử lý QTDND yếu kém, Co-opBank đã cử nhiều cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp tới đảm nhận chức vụ Chủ tịch HĐQT, Giám đốc, thành viên Ban Kiểm soát đặc biệt, cán bộ nghiệp vụ để thực hiện công tác quản trị, điều hành hỗ trợ hoạt động của QTDND yếu kém. Đồng thời, bố trí nguồn vốn và tài chính để kịp thời cho vay, gia hạn, cơ cấu nợ, miễn giảm lãi để hỗ trợ các QTDND về nguồn vốn, lãi suất... khắc phục khó khăn theo đề án củng cố, chấn chỉnh hoạt động đã được NHNN phê duyệt.
Với chức trách, nhiệm vụ của mình, Co-opBank đã tích cực thực hiện phương án cơ cấu lại hệ thống gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020, chủ động nghiên cứu chiến lược phát triển, kế hoạch cơ cấu lại giai đoạn 2021-2025; thực hiện Đề án củng cố và phát triển hệ thống QTDND đến năm 2020, định hướng đến năm 2030; kế hoạch chuyển đổi số của NHNN… Qua đó sẽ tập trung phát triển Co-opBank có đủ năng lực tài chính, tăng cường năng lực quản trị, điều hành, kiểm soát, hoạt động an toàn, hiệu quả, bền vững để thực hiện tốt vai trò là ngân hàng của tất cả các QTDND; thực hiện tính liên kết hệ thống, hỗ trợ tài chính, điều hòa vốn, đảm bảo an toàn hệ thống các QTDND, hỗ trợ thúc đẩy phát triển các loại hình kinh tế tập thể là hợp tác xã khác trên phạm vi toàn quốc.
Phóng viên: Vậy trong quá trình hoạt động của mình, Co-opBank gặp phải những khó khăn, vướng mắc gì và cần có giải pháp gì để phát huy vai trò của Co-opBank đối với hệ thống QTDND?
Ông Nguyễn Quốc Cường: Hiện nay, tiềm lực tài chính, nhân lực, quy mô của Co-opBank vẫn còn nhiều hạn chế. Để có thể phát triển Co-opBank đủ mạnh nhằm hỗ trợ tốt cho hệ thống QTDND và qua đó thúc đẩy sự phát triển của khu vực nông nghiệp nông thôn, khu vực hợp tác xã… Co-opBank và hệ thống QTDND rất cần sự hỗ trợ của Nhà nước về nhiều mặt; chúng tôi xin nêu ra 3 nhóm giải pháp như sau:
Một là, tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý về hoạt động Co-opBank và hệ thống QTDND nhằm củng cố tính liên kết hệ thống, điều chỉnh căn bản hoạt động của hệ thống QTDND theo đúng tôn chỉ, mục đích và bản chất tự chủ tự chịu trách nhiệm, quy định rõ vai trò trách nhiệm thành viên, quy mô hoạt động của QTDND.Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát QTDND, cho vay điều hòa vốn, hỗ trợ thanh khoản, xử lý QTDND yếu kém, hỗ trợ tổn thất cho Co-opBank. Từng bước đưa Co-opBank trở thành công cụ hữu hiệu của NHNN.
Hai là, trong hoạt động của QTDND cần có sự vào cuộc, tăng cường trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các cấp. Để điều chỉnh căn bản mô hình, hoạt động, xử lý các vấn đề tồn tại của hệ thống QTDND, đề nghị NHNN xem xét, báo cáo Chính phủ nghiên cứu trình Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị mới thay cho Chỉ thị 57-CT/TW về củng cố, hoàn thiện, phát triển hệ thống QTDND (Bộ Chính trị ban hành năm 2000 và đã được tổng kết vào năm 2013) với các vấn đề căn bản điều chỉnh mô hình, tổ chức hoạt động hệ thống QTDND, Co-opBank trong giai đoạn tái cơ cấu hiện nay.
Ba là, tăng cường năng lực tài chính cho Co-opBank thông qua việc sớm chấp thuận cấp bổ sung vốn điều lệ cho Co-opBank thêm 2.000 đến 5.000 tỷ đồng để nâng vốn điều lệ lên 5.000 - 8.000 tỷ đồng. Vì hiện nay, tổng nguồn vốn hoạt động của Co-opBank hơn 50.000 tỷ đồng, chỉ bằng 1/4 tổng nguồn vốn của các QTDND, trong đó vốn điều lệ là 3.029 tỷ đồng. Với quy mô hoạt động, nhu cầu phát triển và mức vốn điều lệ như hiện nay, các chỉ tiêu an toàn trong hoạt động của Co-opBank tiến tới giới hạn. Bên cạnh đó, việc hỗ trợ hệ thống QTDND hiện đại hóa, thực hiện chuyển đổi số, đào tạo phát triển nguồn nhân lực cho hệ thống QTDND cũng đòi hỏi nguồn lực tài chính rất lớn. Để Co-opBank trở thành công cụ hữu hiệu, đủ mạnh để làm tốt vai trò “Ngân hàng của các QTDND”, thì rất cần Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt nam và các bộ ngành hỗ trợ Co-opBank tăng cường năng lực tài chính, tăng vốn điều lệ,tăng thêm nguồn vốn vay ưu đãi, dài hạn hỗ trợ cho Co-opBank và hệ thống QTDND. Đồng thời, phát huy vai trò của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam trong hỗ trợ hoạt động của Co-opBank và hệ thống QTDND, đặc biệt là cơ chế hỗ trợ cho vay thanh khoản khi các QTDND gặp khó khăn.
Phóng viên: Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang làm thay đổi mọi mặt của đời sống kinh tế, ngành Ngân hàng cũng không ngoại lệ. Vậy theo ông, trong thời gian tới, Co-opBank và hệ thống QTDND cần làm gì để tối ưu hóa các cơ hội và giảm thiểu thách thức trong xu thế tất yếu này?
Ông Nguyễn Quốc Cường: Trong bối cảnh ngành Ngân hàng đang tiến hành chuyển đổi số sâu, rộng và mạnh mẽ, chắc chắn hệ thống QTDND và Co-opBank không thể đứng ngoài cuộc. Chúng tôi cho rằng chuyển đổi số chính là giải pháp căn cơ nhất để hỗ trợ hệ thống QTDND phát triển bền vững. Tuy nhiên, đối với QTDND để tự chuyển đổi là rất khó, do tiềm lực và tài chính, nhân lực, cơ sở vật chất… còn rất hạn chế, khoảng cách địa lý lại xa nhau, do đó đòi hỏi trách nhiệm của Co-opBank trong việc đầu mối, hỗ trợ chuyển đổi số. Với vai trò là đơn vị đầu mối hỗ trợ hệ thống, Co-opBank có trách nhiệm tập trung nguồn lực, đầu tư cung cấp các sản phẩm ngân hàng hiện đại cho hệ thống QTDND, từng bước chuyển đổi số trở thành Ngân hàng của tất cả các QTDND. Muốn vậy Co-opBank phải có nguồn lực về tài chính để đầu tư cả về phần mềm và hạ tầng công nghệ thông tin, trung tâm dữ liệu, trung tâm dự phòng, giải pháp, bảo mật an toàn...
Hiện Co-opBank cũng đang khẩn trương xây dựng kế hoạch, hiện đại hóa, thực hiện đề án chuyển đổi số cụ thể như sau: Xây dựng Đề án triển khai hệ thống Mobile Banking để cung cấp cho các QTDND phục vụ thành viên và người dân trên địa bàn, theo đó góp phần đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt đối với người dân, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ, hợp tác xã... ở khu vực nông nghiệp, nông thôn như: thu, nộp thuế, phí, lệ phí, thu phạt hành chính, thanh toán hóa đơn định kỳ (điện, nước, viễn thông, học phí) hay chi trả lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội không dùng tiền mặt…Thực tế, Co-opBank đã bước đầu đưa vào vận hành khai thác ứng dụng Ngân hàng số trên điện thoại di động (Co-opBank mobile) và chính thức đưa ra thị trường vào đầu năm 2022; Hệ thống thanh toán nhanh 24/7 kết nối qua cổng thanh toán quốc gia Napas và cổng thanh toán của NHNN cũng như chuyển đổi thẻ chip theo đúng lộ trình của NHNN đã đưa ra. Co-opBank cũng dự kiến năm 2022, sẽ đưa vào giải pháp an toàn bảo mật cao nhất và cho phép các thành viên của QTDND có thể mở tài khoản trực tuyến… giống như các khách hàng của các NHTM khi tham gia sử dụng ứng dụng trên Internet và điện thoại di động…
Co-opBank cũng đã xây dựng Đề án chuyển đổi số Co-opBank trong đó bao gồm cả các nền tảng hạ tầng công nghệ, dữ liệu lớn, chữ ký số, sinh trắc học, bảo mật an toàn... để không chỉ trở thành Ngân hàng đầu mối hỗ trợ, cung ứng các sản phẩm dịch vụ ngân hàng hiện đại (kể cả các sản phẩm công nghệ thông tin) cho hệ thống QTDND mà còn phục vụ khách hàng là các cá nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ và các loại hình hợp tác xã khác.
Phóng viên: Được biết, ngoài cương vị là chủ tịch HĐQT Co-opBank, chủ tịch Hiệp hội QTDND Việt Nam, ông còn là Ủy viên Ban thường vụ Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và là người rất tâm huyết với Chiến lược Tài chính Toàn diện của Quốc gia, vậy theo ông giải pháp nào phù hợp nhất để thúc đẩy Tài chính toàn diện tại Việt Nam?
Tại Hội thảo quốc gia về “Thúc đẩy tài chính toàn diện hướng tới phát triển bền vững nông nghiệp, nông thôn ở Việt Nam” vào tháng 11/2021, đã có rất nhiều giải pháp được đưa ra nhằm thúc đẩy Tài chính Toàn diện tại Việt Nam. Tuy nhiên, tôi rất tâm đắc với giải pháp về chuyển đổi số sẽ giúp cho Co-opBank, các QTDND nhanh chóng chuyển đổi, cơ cấu lại và hội nhập với các mục tiêu của tài chính toàn diện. Mặt khác, thành viên, khách hàng ở vùng sâu vùng xa sẽ được tiếp cận dịch vụ ngân hàng nhanh hơn, rẻ hơn, mọi lúc mọi nơi. Chuyển đổi số sẽ giúp “kết nối Nông thôn - Thành thị”. Tôi cho rằng việc tận dụng những thành tựu to lớn của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 vào việc thúc đẩy tài chính toàn diện tại Việt nam là giải pháp căn cơ, toàn diện và hiệu quả nhất. Hiện nay, Việt Nam có khoảng 70% dân số sử dụng điện thoại di động, trong đó, 64% các thuê bao đã kết nối 3G và 4G là cơ hội lớn để các doanh nghiệp Fintech kết hợp với các ngân hàng, các tổ chức tài chính phát triển kênh phân phối dựa trên ứng dụng công nghệ nhằm cung cấp các dịch vụ tài chính đến mọi đối tượng, kể cả khu vực nông thôn, với phí dịch vụ thấp, đặc biệt là qua kênh điện thoại di động nhằm giúp khách hàng sử dụng dịch vụ tài chính chính thống, không rơi vào bẫy “tín dụng đen”.
Đối với hệ thống QTDND và Co-opBank, việc chuyển đổi số là xu hướng tất yếu, nhằm nâng cao hơn nữa việc đáp ứng nhu cầu tiếp cận các dịch vụ tài chính an toàn, hiện đại với chi phí hợp lý của thành viên và khách hàng. Tuy nhiên, tôi xin được nhấn mạnh, để thực hiện việc chuyển đổi số rất cần sự hỗ trợ của Nhà nước về hành lang pháp lý và nhất là nguồn lực tài chính để đầu tư về công nghệ, con người. Việc sớm bổ sung tăng vốn điều lệ cho Co-opBank nhằm gia tăng thêm sức mạnh, tạo điều kiện cho Co-opBank sớm triển khai hiện đại hóa, thực hiện chuyển đổi số, đủ sức trở thành Ngân hàng của tất cả các QTDND và cùng với hệ thống QTDND thực hiện tốt các mục tiêu, nhiệm vụ của tài chính toàn diện trong kỷ nguyên số.
Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Ông!
