Hiệp hội quỹ tín dụng nhân dân
Việt Nam

Hoạt động của các NHTM Việt Nam chủ yếu cho vay tín dụng nên cần xét đến yếu tố rủi ro các khoản vay 

Theo một lãnh đạo Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng, việc lấy ý kiến dự thảo thông tư quy định xếp hạng NHTM đợt này nhằm xây dựng các tiêu chí đánh giá các NHTM trong giai đoạn mới, tiếp cận với các tiêu chuẩn Basel II. Hiện đang có 10 NHTM thí điểm các tiêu chuẩn về an toàn theo Basel II dự kiến sẽ hoàn tất vào tháng 10/2018. Điều này giúp cho các NHTM phải thực hiện tốt hơn các hoạt động của mình để đạt được thứ hạng cao trong xếp hạng để có các lợi thế được tiếp cận các nghiệp vụ của NHNN và mở rộng thị trường.

Thực tế, những người quan tâm đến hoạt động của các NHTM cũng có thể tự xếp hạng được ngân hàng nào tốt ngân hàng nào yếu, khi nhìn vào biểu lãi suất của ngân hàng đó. Điển hình như các NHTM nào có lãi suất huy động ổn định, lãi suất cho vay thấp, thì NHTM đó đã có thể được xếp hạng tốt. Nhưng nếu NHTM nào lãi suất huy động luôn niêm yết cao nhất, kéo theo lãi suất cho vay cao thì không thể nói đó là ngân hàng tốt được. Tuy nhiên, cách nhìn nhận này cũng mới chỉ dừng lại ở giới chuyên môn, còn tâm lý người gửi tiền thường chỉ quan tâm ngân hàng nào lãi suất cao nhất. Ngân hàng nào lãi suất cho vay dù có cao nhưng cách giải quyết hồ sơ vay vốn nhanh hơn chút lập tức được ưa chuộng.

Thời gian qua, các NHTM đua nhau sử dụng các danh hiệu “ngân hàng tốt nhất”, “ngân hàng bán lẻ tốt nhất”… do các tổ chức và tạp chí nước ngoài trao tặng, như một hình thức quảng bá hình ảnh NHTM để tiếp cận khách hàng cá nhân. Tuy nhiên, những danh hiệu đó hầu như chỉ có ý nghĩa marketing cho NHTM, chứ hoàn toàn không được NHNN tính điểm cộng, điểm trừ gì cho hoạt động đánh giá ngân hàng có sức khỏe an toàn, hiệu quả.

Đánh giá cả định lượng và định tính

Về tiêu chí đánh giá xếp hạng các NHTM, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc OCB cho rằng, OCB mặc dù không nằm trong top 10 NHTM được lựa chọn thí điểm áp dụng các tiêu chuẩn an toàn quốc tế theo Basel II nhưng thời gian qua OCB cũng tự xây dựng các chỉ tiêu an toàn theo chuẩn Basel II. Một số tổng giám đốc các NHTMCP khác cho rằng, việc NHNN xây dựng quy định mới trong xếp hạng NHTM để phục vụ cho hoạt động điều hành cho giai đoạn tới là cần thiết, khi các chỉ số tín dụng, tài sản, vốn điều lệ của các NHTM trong 10 năm qua đã tăng đều.

Ví như, hai ngân hàng có cùng các chỉ tiêu định lượng về vốn điều lệ, xuất phát điểm tham gia thị trường… ngang nhau. Nhưng một NHTM có khả năng thích ứng với điều kiện thị trường khó khăn tốt hơn nhờ hoạt động quản trị tốt, nhân lực chất lượng thì cũng nên tính đến yếu tố xếp A+. Tổng giám đốc một NHTMCP ở TP.HCM đặt vấn đề, nếu những ngân hàng nào thường xuyên áp dụng lãi suất huy động thấp thì cũng nên đưa vào tiêu chí mềm đánh giá xếp hạng như một cách ổn định lãi suất thị trường.

Ví như, ACB đã từng có thời điểm trước năm 2012, nhiều năm liên tiếp là một NHTMCP có tỷ lệ sử dụng vốn huy động trên cho vay ở mức trên dưới 54%. Trong đó tỷ lệ đầu tư trái phiếu Chính phủ ACB luôn dành ra khoảng 5% dư nợ như một cách để dự trữ. Đầu tư trái phiếu Chính phủ được ví như “của ăn của để” đối với NHTM dư giả do lãi suất không cao như cho vay tín dụng ngoài xã hội, nhưng không phải ngân hàng nào cũng xác định như vậy.

Các NHTM đều đồng ý, xây dựng xếp hạng ngân hàng trên cả 2 tiêu chí định lượng và định tính. Sau khi hệ thống ngân hàng vượt qua thời kỳ tái cơ cấu hiện nay, NHNN có thể công bố kết quả xếp hạng NHTM tốt và yếu ra xã hội, để các ngân hàng không ỷ lại và tăng tính cạnh tranh.