Trước tác động tiêu cực của dịch bệnh Covid-19, thời gia qua, bám sát các chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ngân hàng nhà nước Việt Nam (NHNN) và hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) đã chủ động, quyết liệt triển khai hiệu quả các giải pháp điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng, lãi suất, thanh toán bằng chính nguồn lực của ngành ngân hàng nhằm tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, góp phần kiềm chế lạm phát, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.
Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng nhà nước Đào Minh Tú
Đặc biệt trước diễn biến nhanh, phức tạp của đợt dịch thứ 4 (bắt đầu từ cuối tháng 4/2021) khiến nhiều địa phương, nhất là đầu tàu kinh tế phía Nam, phải thực hiện giãn cách xã hội với nhiều khu vực cách ly, phong tỏa; ngành ngân hàng lại tích cực hơn nữa, quyết liệt hơn nữa đẩy mạnh các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp và nền kinh tế. Sau hơn một năm rưỡi triển khai, đã có nhiều kết quả tích cực được ghi nhận.
Quyết liệt điều hành giảm mặt bằng lãi suất cho vay: NHNN đã liên tiếp 3 lần điều chỉnh giảm các mức lãi suất với tổng mức giảm 1,5-2,0%/năm đối với lãi suất điều hành, giảm 0,6-1,0%/năm trần lãi suất tiền gửi các kỳ hạn dưới 6 tháng. Giảm 1,5%/năm trần lãi suất cho vay ngắn hạn đối với các lĩnh vực ưu tiên (hiện ở mức 4,5%/năm), sẵn sàng hỗ trợ thanh khoản cho TCTD, tạo điều kiện cho TCTD tiếp cận nguồn vốn từ NHNN với chi phí thấp hơn, qua đó có điều kiện giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ khách hàng phục hồi sản xuất kinh doanh.
Kết quả, mặt bằng lãi suất cho vay đã giảm 1%/năm trong năm 2020 và xu hướng giảm lãi suất này vẫn tiếp tục trong hơn nửa năm 2021 với mức giảm khoảng 0,55%/năm (tổng cộng giảm 1,55%/năm so với trước dịch).
Điều hành tín dụng trên cơ sở mục tiêu tăng trưởng kinh tế và lạm phát được Quốc hội và Chính phủ đề ra, NHNN xây dựng chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng định hướng cho cả năm, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế; thường xuyên rà soát, xem xét điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng đối với từng TCTD trên cơ sở tình hình hoạt động, năng lực tài chính và quản trị, điều hành và khả năng mở rộng tín dụng lành mạnh, Ưu tiên TCTD giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm góp phần tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân.
Đến nay, tín dụng toàn nền kinh tế đạt gần 9,84 triệu tỷ đồng, tăng 7,04% so với cuối năm 2020, tín dụng đối với các ngành kinh tế đều có mức tăng trưởng cao hơn cùng kỳ năm 2020, tín dụng lĩnh vực ưu tiên có mức tăng trưởng kinh tế khá, trong đó lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu, công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao tăng trưởng cao hơn nhiều tăng trưởng tín dụng chung.
Kịp thời xây dựng và triển khai chinh sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ: NHNN đã ban hành Thông tư 01/2020/TT-NHNN ngày 13/3/2020, Thông tư 03/2021/TT-NHNN ngày 2/4/2021 tạo khuôn khổ pháp lý để các TCTD cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ, tháo gỡ khó khăn cho các khách hàng vay vốn bị ảnh hưởng bởi dịch bởi dịch Covid -19 ở tất cả các lĩnh vực, ngành nghề; giúp khách hàng được cơ cấu lại nợ phù hợp với dòng tiền mà không bị chuyển sang nhóm nợ có mức độ rủi ro cao hơn; khuyến khích TCTD cho vay mới để duy trì, phục hồi sản xuất kinh doanh, từng bước vượt qua khó khăn, thực hiện trả nợ đúng hạn cho TCTD theo thời hạn cơ cấu lại. Đến nay, các TCTD đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho gần 198 nghìn khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch với dư nợ 309 nghìn tỷ đồng; miễn, giảm, hạ lãi suất cho gần 1,1 triệu khách hàng với dư nợ 1,5 triệu tỷ đồng; cho vay với lãi suất thấp hơn so với trước dịch với doanh số lũy kế đến nay đạt 4,2 triệu tỷ đồng cho 604 nghìn khách hàng.
Trước yêu cầu thực tiễn và ghi nhận phản ánh, kiến nghị của doanh nghiệp, người dân, hiện nay NHNN đang khẩn trương xây dựng Thông tư sửa đổi bổ sung Thông tư 01/2020/TT-NHNN, Thông tư 03/2021/TT-NHNN theo hướng điều chỉnh một số mốc thời gian và điều chỉnh điều kiện thực hiện chính sách nhằm hỗ trợ hơn nữa cho khách hàng.
Chỉ đạo các TCTD nghiêm túc triển khai các giải pháp cấp bách của ngành ngân hàng: Để tăng cường phòng chống và khắc phục khó khăn do tác động của dịch bệnh: yêu cầu các TCTD điều chỉnh kế hoạch kinh doanh, chỉ tiêu lợi nhuận phù hợp, để giành nguồn lực chia sẻ khó khăn, hỗ trợ khách hàng thông qua giảm mạnh lãi suất cho vay đối với khách hàng.
Trên tinh thần đó, thực hiện Nghị quyết 63/NQ-CP của Chính phủ và chỉ đạo của NHNN, 16 ngân hàng thương mại (1) - (chiếm 75% tổng dư nợ nền kinh tế) đã thống nhất nguyên tắc tiếp tục giảm lãi suất cho vay lên đến 1%/năm trên dư nợ hiện hữu bằng đồng Việt Nam trong 5 tháng cuối năm 2021 đối với khách hàng chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, dự kiến tổng số tiền lãi 16 ngân hàng giảm cho khách hàng trên 20.372 tỷ đồng.
Riêng 4 NHTM nhà nước tiếp tục cam kết dành thêm 4.000 tỷ đồng để giảm lãi suất, giảm 100% phí dịch vụ ngân hàng trong thời gian giãn cách cho khách hàng tại các tỉnh, thành phố đang thực hiện cách ly toàn xã hội theo Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Kết quả, lũy kế tổng số tiền lãi các TCTD miễn, giảm cho khách hàng từ ngày 23/1/2020 đến 16/8/2021 là 22.670 tỷ đồng.
Tiếp tục hoàn thiện và triển khai chính sách miễn, giảm phí dịch vụ và thanh toán: NHNN đã ban hành các Thông tư điều chỉnh giảm 50% mức phí giao dịch thanh toán qua hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng (giảm phí từ ngày 1/4/2020 đến ngày 30/6/2022); Chỉ đạo công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS), các TCTD thực hiện giảm, miễn phí giao dịch thanh toán cho khách hàng (miễn phí đối với các giao dịch trực tuyến các dịch vụ công; giảm phí dịch vụ chuyển tiền nhanh liên ngân hàng đối với giao dịch có giá trị nhỏ; miễn phí chuyển tiền ủng hộ Covid-19; miễn phí chuyển tiền giải ngân của NHCSXH và dịch vụ thanh toán cho đối tượng nhận hỗ trợ theo chương trình của Chính phủ; giảm phí giao dịch trên ATM, POS và phí chuyển tiền liên ngân hàng tối thiểu bằng mức Giảm chi phí của NAPAS, NHNN đã giảm). Kết quả, tổng số tiền phí mà ngân hàng miễn, giảm cho khách hàng từ năm 2020 đến hết năm 2021 khoảng 2.457 tỷ đồng, trong đó số phí miễn giảm năm 2020 khoảng 1.004 tỷ đồng(2), dự kiến năm 2021 khoảng 1.453 tỷ đồng(3).
Tích cực triển khai chính sách hỗ trợ cho các đối tượng theo chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ như: Kịp thời ban hành các Thông tư hướng dẫn và thực hiện tái cấp vốn cho NHCSXH, lãi suất 0%/năm, không có tài sản bảo đảm để cho người sử dụng lao động vay trả lương cho người lao động bị ngừng việc theo Nghị quyết số 42/NQ-CP, Nghị quyết 154/NQ-CP (quy mô 16.000 tỷ đồng), để trả lương ngừng việc và trả lương phục hồi sản xuất theo Nghị quyết 68/NQ-CP của Chính phủ (quy mô 7.500 tỷ đồng). Đến ngày 27/08/2021, NHNN đã giải ngân tái cấp vốn cho NHCSXH tổng số tiền 260,54 tỷ đồng để thực hiện cho vay trả lương ngừng việc và trả lương phục hồi sản xuất theo Nghị quyết 68/NQ-CP trên địa bàn các tỉnh, thành phố.
Triển khai các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ và Quyết định cảu Thủ tướng Chính phủ, NHNN đã ban hành thông tư quy định về tái cấp vốn đối với TCTD cho VNA vay và cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ, trích lập dự phòng rủi ro đối với khoản nợ của VNA do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Đến nay, NHNN đã hoàn thành xong việc tái cấp vốn cho các ngân hàng (Seabank tối đa 2.000 tỷ đồng, MSB tối đa 1.000 tỷ đồng, SHB tối đa 1.000 tỷ đồng) để các ngân hàng cho vay VNA; VNA và 3 ngân hàng đã ký hợp đồng tín dụng tài trợ và thực hiện giải ngân tổng số tiền 4.000 tỷ đồng.
Đẩy mạnh triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy áp dụng các biện pháp công nghệ trong cung ứng dịch vụ ngân hàng (eKYC, Mobile-Money, thanh toán không dùng tiền mặt, Regulatory Sandbox) nhằm hạn chế việc đi lại, tiếp xúc trực tiếp trong quá trình giao dịch và tạo điều kiện để người dân, doanh nghiệp vẫn có thể tiếp cận dịch vụ ngân hàng trong trường hợp phải giãn cách, cách ly.
Bên cạnh đó, NHNN cũng đã ban hành chính sách để lùi lộ trình áp dụng tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung, dài hạn thêm 1 năm nhằm tạo điều kiện cho TCTD hỗ trợ tốt hơn cho khách hàng vay vốn phục hồi sản xuất kinh doanh sau dịch, duy trì dư nợ trung dài hạn ổn định cho khách hàng đồng thời đảm bảo thực hiện các chính sách ưu đãi lãi suất cho khách hàng.
Cùng với đó, công tác an sinh xã hội luôn được toàn ngành ngân hàng quan tâm khuyến khích, tổng số tiền tập thể, cán bộ, công nhân viên chức của ngành đã ủng hộ cho công tác phòng chống dịch Covid-19, ủng hộ quỹ vắc xin từ 2020 đến nay đạt 2.744 tỷ đồng.
Trong thời gian từ nay đến cuối năm và sang đầu năm 2022, để vừa tiếp tục hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp, vừa chuẩn bị cho giai đoạn phục hồi kinh tế, NHNN tiếp tục triển khai một số giải pháp, điều hành như: Tăng trưởng tín dụng hợp lý gắn với nâng cao chất lượng tín dụng, tập trung vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên; Kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; Trong giai đoạn phục hồi kinh tế, chú trọng tập trung vốn tín dụng cho các dự án, các lĩnh vực có sức lan tỏa, tạo động lực cho phát triển kinh tế …
NHNN khẩn trương ban hành Thông tư sửa đổi chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm lãi phí, giữ nguyên nhóm nợ phù hợp với thực tế, Tiếp tục chỉ đạo TCTD quyết liệt thực hiện cam kết giảm lãi suất cho vay; giảm phí dịch vụ thanh toán; Phối hợp Bộ lao động, thương binh và xã hội trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sửa đổi Nghị quyết 68/NQ-CP, Quyết định 23/2021/QĐ-TTg trong đó chú trọng sửa đổi, nới lỏng điều kiện tiếp cận chính sách vay vốn trả lương ngừng việc, trả lương phục hồi sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh đó, NHNN tiếp tục triển khai các giải pháp phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, thúc đẩy chuyển đổi số hoạt động ngân hàng nhằm tăng cường ứng dụng công nghệ trong cung ứng dịch vụ ngân hàng; Chỉ đạo TCTD chú trọng cho vay phục vụ đời sống, nhu cầu vốn chính đáng của người dân, tạo điều kiện NHCSXH thực hiện tốt các chương trình tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách, góp phần đảm bảo an sinh xã hội.
Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận thực tế là trong bối cảnh dịch bệnh bùng phát mạnh và kéo dài tại các tỉnh/thành, các khu công nghiệp là động lực cho tăng trưởng; sự gián đoạn và đứt gãy của các chuỗi sản xuất, cung ứng toàn cầu, áp lực giá cả hàng hóa, nguyên liệu đầu vào gia tăng thì điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng và hoạt động ngân hàng cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức để vừa tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ phục hồi kinh tế, vừa kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an toàn hệ thống TCTD.
Cầu tín dụng tiếp tục tăng thấp. Việc khách hàng vay vốn khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, khả năng trả nợ suy giảm; thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ trong thời gian dài có thể khiến các khoản nợ này tiềm ẩn trở thành nợ xấu trong tương lai, gây áp lực về rủi ro tín dụng cho các TCTD.
Do đó, bên cạnh các giải pháp, công cụ điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng của ngành ngân hàng; cần đẩy mạnh, phát huy hơn nữa công cụ chính sách tài khóa, phát huy vai trò của các công cụ tài chính nhà nước thông qua hỗ trợ từ các quỹ tài chính ngoài ngân sách, phối hợp, triển khai đồng bộ các chính sách hỗ trợ, phát triển ngành kinh tế, đặc biệt là các ngành kinh tế là bệ đỡ, là động lực và có khả năng phục hồi, ổn định trong và sau đại dịch.
Chú thích:
1/ 16 ngân hàng là Vietinbank, Vietcombank, Agribank, BIDV, MB, Bưu điện Liên Việt, TPBank, VIB, ACB, Seabank, SHB, HDBank, MSB, VPBank, Techcombank, Sacombank.
2/ Khoảng 63% tổng giao dịch thanh toán chuyển tiền nhanh 24/7 qua Napas của khách hàng được áp dụng miễn hoặc giảm phí; trong đó hầu hết tất cả (99.7%) các giao dịch nhỏ (giá trị từ dưới 2 triệu đồng) được miễn hoặc giảm phí, hơn 50% các giao dịch nhỏ được miễn phí.
3/ Các loại chi phí được giảm: phí chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử, giảm 50% phí chuyển mạch ATM/POS và 75% phí chuyển mạch thanh toán liên ngân hàng.
Theo Báo Tuổi trẻ.
