Thời gian qua, trước tác động tiêu cực của kinh tế trong và ngoài nước, nhiều khách hàng gặp khó khăn, số lượng án tín dụng ngân hàng, các bản án về tranh chấp hợp đồng tín dụng do ngân hàng khởi kiện khách hàng nợ xấu và yêu cầu Cơ quan Thi hành án dân sự (THADS) các cấp thi hành ngày càng tăng nhanh. Do giá trị các vụ việc liên quan đến ngân hàng rất lớn nên vai trò của Cơ quan THADS càng vô cùng quan trọng đối với việc thu hồi nợ của các TCTD.
“Ì ạch” thi hành án tín dụng ngân hàng
Tại tọa đàm “Hoàn thiện cơ chế chính sách THADS và giải quyết những tình huống vướng mắc thực tiễn trong công tác thi hành án tín dụng ngân hàng” do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phối hợp với Tổng cục THADS - Bộ Tư pháp tổ chức cuối tuần qua, ông Nguyễn Văn Sơn - Phó tổng cục trưởng Tổng cục THADS (Bộ Tư pháp) cho hay, từ trước đến nay, giá trị các vụ việc liên quan đến tín dụng ngân hàng chưa khi nào dưới 50%, có thời điểm lên đến 60% giá trị các vụ việc mà Tổng cục THADS thực hiện. Cơ quan này xác định đây là một trong những nhiệm vụ rất quan trọng mà Quốc hội, Bộ Tư pháp giao. Bởi khi các ngân hàng thu hồi được nợ sẽ đưa nguồn tiền vào thị trường để vận hành, tạo điều kiện cho sự phát triển kinh tế đất nước. Từ đầu năm đến nay, kết quả thi hành án tín dụng ngân hàng có chuyển biến so với cùng kỳ năm 2023 cả về vụ việc, tiền như: tăng tỷ lệ 0,94% về vụ việc và 1,82% về tiền.
Mặc dù công tác phối hợp giữa Cơ quan THADS và các TCTD đã có chuyển biến tích cực, nhưng theo đánh giá của TS. Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, công tác thi hành án tín dụng ngân hàng vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc dẫn đến khả năng thi hành bản án bị hạn chế, hiệu quả thu hồi nợ của TCTD chưa đáp ứng yêu cầu bởi nhiều nguyên nhân. Song nguyên nhân chủ yếu là quy định pháp luật thi hành án và pháp luật liên quan chưa đồng bộ, chưa thống nhất, chưa rõ ràng, cụ thể.
Bà Nguyễn Thị Thu Hà - Phó Vụ trưởng Vụ Nghiệp vụ 1 Tổng cục THADS thừa nhận, mặc dù, cơ quan thi hành án dân sự đã có sự nỗ lực, huy động mọi nguồn lực, áp dụng nhiều giải pháp để tiến hành xác minh, kê biên tài sản… nhưng một số địa phương có số vụ việc và tiền phải thi hành án lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Long An… dẫn đến tình trạng quá tải của Chấp hành viên... Điều này tạo ra một áp lực rất lớn cho các cơ quan THADS, thời gian giải quyết xong một việc thi hành án kéo dài và chi phí lớn, tỷ lệ giải quyết các vụ việc còn thấp...
Làm tốt công tác Thi hành án liên quan đến tín dụng ngân hàng giúp đưa nguồn tiền vào thị trường phát triển kinh tế đất nước
Ngoài áp lực về giá trị tiền lớn, đại diện của Tổng cục THADS cho biết, đặc điểm của tài sản trong thi hành án tín dụng phức tạp. Trong khi hệ thống pháp luật liên quan đến việc xử lý tài sản về tín dụng ngân hàng nói chung còn nhiều bất cập. Các quy định pháp luật chưa đồng bộ, mâu thuẫn, chồng chéo, chưa tháo gỡ được khó khăn vướng mắc cho các cơ quan thi tín dụng ngân hàng nói riêng và dân sự nói chung.
Tại tọa đàm, đại diện các TCTD cho biết, công tác kê biên tài sản là một trong những vướng mắc điển hình nhất đối với THADS. Theo chia sẻ của ông Nguyễn Hồng Quân – Phó tổng giám đốc TPBank, thời gian qua, phát sinh nhiều trường hợp khó khăn khi kê biên do tài sản bảo đảm (TSBĐ) là bất động sản mà TCTD đề nghị kê biên có sai lệch về diện tích (tăng thêm) hoặc TSBĐ có tài sản gắn liền với đất của thửa liền kề xây chồng lấn. Hay khi kê biên do TSBĐ là bất động sản mà TCTD đề nghị kê biên quyền sử dụng đất có tài sản gắn liền với đất (không thế chấp do không ghi nhận trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) xây lấn chiếm vào đất công mà phá dỡ tài sản trên đất sẽ ảnh hưởng tới kết cấu và giá trị TSBĐ… Một số tài sản đặc thù như tàu thuyền, ô tô… di chuyển liên tục qua lại trên địa bàn các tỉnh khác nhau.
Hoàn thiện pháp lý, nâng cao hiệu quả thi hành án
Từ vướng mắc trong thực tiễn, ông Nguyễn Văn Sơn cho biết, cơ quan này đã đề xuất trình Chính phủ dự thảo sửa đổi bổ sung Nghị định 62/2015/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 33/2020/NĐ-CP) về quy định chi tiết, hướng dẫn một số điều của Luật THADS, nhằm từng bước tháo gỡ khó khăn trong quá trình thi hành án các bản án nói chung cũng như các bản án về tín dụng nói riêng; đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho công tác THADS.
Theo đại diện của Tổng cục THADS, nội dung dự kiến sửa đổi trong Nghị định 62 chủ yếu tập trung vào những khó khăn, vướng mắc về trình tự, thủ tục thi hành án. Đây là vấn đề rất quan trọng, bởi trình tự, thủ tục nhanh hay chậm sẽ ảnh hưởng tới hiệu quả của công tác THADS. “Nếu quy định trên được thông qua sẽ tháo gỡ rất nhiều khó khăn vướng mắc, tổ chức thi hành án, hiệu quả thi hành các bản án quyết định có hiệu lực sẽ được hiệu quả. Quyền lợi các bên sẽ được đảm bảo nhanh chóng và kịp thời hơn”, đại diện Tổng cục THADS bày tỏ.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Quốc Hùng kỳ vọng, những nội dung liên quan đến vướng mắc trong THADS được xem xét, giải quyết tại dự thảo sửa đổi Nghị định 62 sẽ là một hành lang pháp lý để đồng bộ hóa giữa Luật THADS và các quy định của pháp luật.
Đại diện TPBank đề xuất, Tổng cục THADS có ý kiến với các Cơ quan ban ngành hỗ trợ cung cấp thông tin để xác minh phục vụ kê biên TSBĐ. Qua đó có thể tạo cơ chế liên thông về thông tin điện tử giữa Cơ quan Thi hành án với Cục Cảnh sát giao thông, Cơ quan đăng kiểm, công ty sở hữu các trạm BOT để các cơ quan này cung cấp thông tin kịp thời về thực trạng TSBĐ cho các Chi cục THA xác minh, kê biên TSBĐ được hiệu quả để xử lý nợ cho ngân hàng. “Tổng cục THADS có ý kiến với cơ quan quản lý đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các ban ngành có liên quan để hướng dẫn thống nhất trường hợp xử lý tài sản là quyền sử dụng đất mà diện tích sau khi đo đạc thực tế có sự sai lệch (tăng thêm) so với giấy chứng nhận đã được cấp thì vẫn được kê biên để phát mãi TSBĐ để dùng số tiền thu được chuyển cho TCTD thu hồi nợ”, đại diện TPBank đề xuất.
Đánh giá cao ý kiến đóng góp, ông Nguyễn Quang Thái - Tổng cục trưởng Tổng cục THADS đề nghị các cơ quan thi hành án địa phương báo cáo kết quả với 300 vụ án liên quan đến tín dụng ngân hàng, nêu rõ nguyên nhân, lý do và báo cáo trong vòng 3 tháng tới đây để cùng khẩn trương giải quyết các vấn đề tồn đọng. Đồng thời, đề nghị NHNN và các TCTD tiếp tục phối hợp tích cực với cơ quan thi hành án để cùng tháo gỡ các vấn đề phức tạp trong từng vụ việc cụ thể.
Ông Nguyễn Thành Long - Chủ nhiệm CLB Pháp chế ngân hàng:
Cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp
Để giải quyết các khó khăn, vướng mắc nêu trên và nâng cao hiệu quả THADS nói chung và THADS liên quan đến các TCTD nói riêng cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp.
Thứ nhất, đối với Tổng cục THADS, Luật Thi hành án năm 2008 đã được sửa đổi, bổ sung năm 2014, tuy nhiên đến nay từ những bất cập, vướng mắc trong thực tiễn, đề nghị Tổng cục THADS xem xét sớm đề xuất sửa đổi Luật THADS và Nghị định 62. Đặc biệt là các quy định về thời gian thực hiện thủ tục cưỡng chế thi hành án, thời hạn tối đa cơ quan thi hành án phải giao 7 tài sản cho người mua trúng đấu giá, thủ tục đấu giá rút gọn, tạm ngưng thi hành án, ủy thác xử lý TSBĐ, xử lý các tài sản đặc thù như cổ phần, cổ phiếu, phần vốn góp...
Đối với các trường hợp một TSBĐ cho nhiều khoản vay hoặc một khoản vay được bảo đảm bằng nhiều tài sản thì Cơ quan thi hành án phải xử lý tất cả tài sản thế chấp để thu hồi các khoản vay của khách hàng mà không yêu cầu ngân hàng xác định lại tỷ lệ, phạm vi bảo đảm của tài sản thế chấp. Đối với các trường hợp khiếu nại về thi hành án, cần quy định cụ thể những trường hợp nào người có thẩm quyền khiếu nại sẽ ra quyết định tạm ngừng thi hành án, tạm dừng việc thực hiện quyết định, hành vi về thi hành án, nhằm tránh việc người phải thi hành án, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan cố tình lợi dụng việc khiếu nại liên tục nhưng không có căn cứ để trì hoãn việc thi hành nghĩa vụ theo bản án, quyết định đã có hiệu lực của Tòa án; Tiếp tục chỉ đạo Cơ quan thi hành án các cấp tích cực xử lý dứt điểm những vụ việc thi hành án tín dụng ngân hàng đã tồn đọng nhiều năm…
Thứ hai, đối với Tòa án nhân dân, đẩy nhanh tiến độ giải quyết vụ án; phối hợp với cơ quan THADS để giải quyết việc hủy kết quả bán đấu giá làm căn cứ để giải quyết việc thi hành án; Có hướng dẫn thủ tục tố tụng về việc không xem tài sản thế chấp là đối tượng tranh chấp trong vụ án mới mà đối tượng tranh chấp phải được xác định là giá trị của tài sản. Tài sản thế chấp đã được bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án tuyên xử lý phát mãi thì cần phải được tiếp tục xử lý để đảm bảo thu hồi nợ cho ngân hàng…
Thứ ba, đối với Viện Kiểm sát nhân dân, đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vụ việc liên quan đến thi hành án tín dụng ngân hàng; Kiến nghị các cơ quan thẩm quyền quán triệt, chỉ đạo các cơ quan, ban ngành trên địa bàn tỉnh,thành phố phối hợp cơ quan THADS trong quá trình xác minh, xử lý tài sản, tổ chức cưỡng chế, tập trung chỉ đạo, tháo gỡ khó khăn liên quan đến quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà…
Thứ tư, đề nghị các TCTD thẩm định kỹ tính pháp lý của tài sản nhận cầm cố, thế chấp và kiểm tra diện tích, hiện trạng của tài sản trên thực tế so với giấy tờ sở hữu. Việc thẩm định giá phải sát giá trị thực tế và đánh giá những tác động đến biến động giá trị của tài sản. Trong quá trình thực hiện hợp đồng tín dụng, giải quyết tranh chấp và thi hành án, TCTD phải thường xuyên kiểm tra hiện trạng tài sản thế chấp để có biện pháp xử lý kịp thời; Phối hợp chặt chẽ với Cơ quan thi hành án trong việc xác minh tài sản, điều kiện thi hành án của người phải thi hành án.
Đối với việc xử lý nợ của một khách hàng có quan hệ tín dụng với nhiều TCTD thì các TCTD nên phối hợp, bàn bạc và thống nhất phương án xử lý nợ, xử lý TSBĐ không để xảy ra tình trạng làm ảnh hưởng, trì hoãn, dừng việc xử lý TSBĐ của TCTD khác dẫn đến hiệu quả xử lý nợ của các bên bị hạn chế, thời gian xử lý nợ bị kéo dài.
Bà Tạ Thị Hồng Hoa - Phó Vụ trưởng Vụ 11 Viện Kiểm sát nhân dân tối cao:
Đa dạng phương pháp phối hợp để nâng cao hiệu quả THADS
Án liên quan đến tín dụng ngân hàng là án lớn, luôn chiếm tỷ lệ cao, dù rất quyết tâm để thi hành, nhưng do tài sản thế chấp, bản án tuyên không rõ, dẫn đến khó thi hành, khó cưỡng chế… Ngoài ra cũng có một số lỗi cho chủ quan của cơ quan thi hành án như việc xác định bản án khó thi hành. Thực tế, quá trình kiểm sát đã phát hiện nhiều trường hợp vụ việc, bản án tuyên không rõ nhưng cơ quan THADS không có văn bản hỏi toà án hoặc có nhưng cách hỏi tòa không rõ ý dẫn đến toà án trả lời chung chung nên vẫn không thể thi hành án.
Ngược lại, có trường hợp, theo nội dung bản án tuyên vẫn rõ, có thể thi hành nhưng cơ quan THADS khi nghiên cứu đã hiểu không đúng nên cho rằng khó thi hành. Như vậy, về phía cơ quan thi hành án, là chủ thể trung tâm trong công tác thi hành án, cần phải chủ động phối hợp với Viện Kiểm sát, chủ động xin ý kiến của Ban chỉ đạo thi hành án và cơ quan THADS cấp trên để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Trong trường hợp chưa đủ căn cứ xử lý thì kiên quyết yêu cầu các cơ quan liên quan làm rõ trước khi kê biên, thẩm định giá, bán đấu giá để đảm bảo quyền lợi cho ngân hàng, nhà nước và các cá nhân khác.
Trước những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động THADS liên quan đến án tín dụng, ngân hàng, đề nghị Bộ Tư pháp, NHNN tiếp tục quan tâm hơn, kịp thời chỉ đạo các nội dung còn vướng mắc, kịp thời tháo gỡ những khó khăn theo phản ánh của các đơn vị theo thẩm quyền về cơ chế, về quy định pháp luật… đa dạng hóa các phương pháp phối hợp để nâng cao hiệu quả của công tác THADS liên quan đến hoạt động tín dụng, ngân hàng.
Cơ quan thi hành án tiếp tục bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương và Ban chỉ đạo THADS tỉnh, tranh thủ sự ủng hộ, vào cuộc của cấp ủy, chính quyền địa phương và các ngành trong công tác THADS; chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương và Ban chỉ đạo THADS trong việc chỉ đạo phối hợp thi hành án.
Theo Thời báo Ngân hàng.
