Hiệp hội quỹ tín dụng nhân dân
Việt Nam

Theo số liệu mới nhất, tính đến 31/1/2019 tỷ lệ nợ xấu nội bảng toàn hệ thống là 1,96% giảm so với mức 1,99% cuối năm 2017. Còn nợ ngoại bảng bao gồm nợ bán cho VAMC chưa xử lý và nợ tiềm ẩn trở thành nợ xấu ở mức 5,85% giảm mạnh so với mức 10,08% cuối năm 2016 và mức 7,36% cuối năm 2017.

Tính đến 31/1/2019 tỷ lệ nợ xấu nội bảng toàn hệ thống là 1,96% giảm so với mức 1,99% cuối năm 2017 

Tốc độ tăng trưởng xử lý nợ tuy đã được cải thiện nhưng theo như mục tiêu phấn đấu của toàn ngành Ngân hàng đến cuối năm đưa tỷ lệ nợ xấu nội bảng xuống dưới 2%, tỷ lệ nợ xấu và các khoản tiềm ẩn trở thành nợ xấu dưới 5% thì cần phải có những bước triển khai mạnh mẽ hơn nữa để có thể đạt mục tiêu đề ra. Đó cũng là lý do mới đây, NHNN ban hành văn bản 1968 đốc thúc tiến độ xử lý của các ngân hàng với nhiều yêu cầu quyết liệt được đặt ra.

Cụ thể, Thống đốc yêu cầu các TCTD nghiêm túc thực hiện chỉ đạo của NHNN về kiểm soát tăng trưởng và nâng cao chất lượng tín dụng, đẩy mạnh công tác xử lý nợ xấu, phân loại nợ, trích lập dự phòng rủi ro khi bán nợ cho VAMC. Cùng với đó, thực hiện dự thu lãi phù hợp với thực trạng các khoản nợ đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật để phản ánh đúng kết quả hoạt động kinh doanh.

Đồng thời, thường xuyên rà soát tình hình thực tế của các khoản nợ đang dự thu lãi, đặc biệt các khoản lãi có dự thu lớn để kịp thời thoái lãi thu đối với các trường hợp khó có khả năng thu hồi… Yêu cầu trên của cơ quan điều hành được một thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia nhận định khá cảnh giác và thận trọng để lưu ý các TCTD không để xảy ra tình trạng lãi ảo.

Thống đốc yêu cầu các TCTD tiếp tục chỉ đạo các bộ phận liên quan thực hiện rà soát, đánh giá cụ thể từng khoản nợ xấu được xác định theo Nghị quyết 42 nhằm nhận diện đầy đủ thực trạng nợ xấu, đặc biệt là các khoản nợ xấu lớn gồm các khoản nợ xấu đã hạch toán ngoại bảng, tài sản đảm bảo (TSBĐ) cho các khoản nợ này, khả năng thu hồi, nguyên nhân, khó khăn, vướng mắc trong quá trình thu hồi nợ xấu.

Trên cơ sở đó, áp dụng toàn diện các giải pháp xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 nhằm xử lý nhanh, hiệu quả các khoản nợ xấu. Các TCTD phải chủ động phối hợp tích cực với chính quyền địa phương và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đặc biệt là công an, tòa án, thi hành án các cấp để nhận được sự hỗ trợ tốt nhất trong công tác xử lý nợ xấu, là những yêu cầu đặt ra tại văn bản trên.

Lý giải việc cơ quan điều hành lưu ý đến giải pháp trên, giới chuyên môn nhận định là do triển khai Nghị quyết 42 vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Các chuyên gia đánh giá, thời gian qua NHNN là cơ quan triển khai tích cực nhất Nghị quyết 42, còn các cơ quan liên quan khác như Tòa án, Bộ Tư pháp… sự tham gia còn chừng mực. Điều này đã làm cho Nghị quyết 42 đi vào cuộc sống chưa phát huy hiệu quả cao như kỳ vọng.

Chẳng hạn trong giải quyết tranh chấp về nghĩa vụ giao TSBĐ và xử lý TSBĐ, tuy Hội đồng thẩm phán đã ban hành Nghị quyết 03 hướng dẫn áp dụng thủ tục rút gọn trong giải quyết tranh chấp về nghĩa vụ giao TSBĐ, tranh chấp về quyền xử lý TSBĐ… nhưng nghị quyết này mới có hiệu lực từ 1/7/2018.

Ngoài ra, theo quy định tại Khoản 3 Điều 317 về điều kiện áp dụng thủ tục tố tụng rút gọn và Khoản 4 Điều 323 Bộ Luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định về thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn thì trong giai đoạn bị xét xử theo thủ tục rút gọn. Nếu xuất hiện tình tiết mới mà các bên đương sự không thống nhất làm cho vụ án không còn đủ điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn thì toà án phải ra quyết định chuyển vụ án sang giải quyết theo thủ tục thông thường. Như vậy, trường hợp bên có nghĩa vụ trả nợ không hợp tác, chống đối… họ sẽ cố tình tạo ra các tình tiết mới để đưa vụ án về thủ tục tố tụng thông thường, nhằm mục đích kéo dài thời gian giải quyết vụ việc.

“Do đó, nếu không có hướng dẫn cụ thể với những quy định nêu trên, biện pháp áp dụng thủ tục tố tụng rút gọn có thể không phát huy được hiệu quả xử lý trong thực tế như kỳ vọng của nhà làm chính sách. Đó là lý do mà số lượng các vụ việc xử lý nợ xấu thông qua thủ tục rút gọn tại toà án còn rất hạn chế”, vị này nhận định.

Trong khi đó, lãnh đạo ngân hàng cũng chia sẻ: Có nhiều bất hợp lý trong quá trình phát mãi TSBĐ bằng BĐS khiến cho quá trình xử lý nợ của các ngân hàng hiện gặp nhiều khó khăn và mất thời gian dài để phát mãi được tài sản thế chấp. Dẫn chứng cho sự bất hợp lý trên, vị lãnh đạo ngân hàng này cho biết, theo quy định tại Điều 10 Nghị quyết 42 về việc chuyển nhượng TSBĐ của khoản nợ xấu là dự án BĐS không bắt buộc phải có giấy chứng nhận.

Tuy nhiên, tại điểm b Khoản 2 Điều 194 Luật Đất đai 2013 quy định đối với các dự án đầu tư xây dựng kinh doanh nhà ở thì được chuyển nhượng quyền sử dụng đất gắn với chuyển nhượng toàn bộ hoặc một phần dự án khi đã có giấy chứng nhận. Do đó, trên thực tế việc chuyển nhượng các dự án chưa có giấy chứng nhận gặp phải khó khăn khi tiến hành các thủ tục chuyển nhượng dự án tại các cơ quan có thẩm quyền. Một số quy định liên quan đến thuế cũng đang gây khó cho ngân hàng.

Lấy ví dụ từ thực tế, một lãnh đạo ngân hàng cho hay, khi tài sản của người đi vay đấu giá thành công, dù giá bán không đủ để trả cho TCTD nhưng bất cập ở đây là người vay phải nộp thuế thu nhập cá nhân, trong khi họ không còn đủ tiền để trả nợ làm sao có tiền để nộp thuế. Nếu không nộp thuế thì việc chuyển nhượng tài sản sẽ không thể thực hiện được. Muốn chuyển nhượng được thì ngân hàng lại phải thực hiện nghĩa vụ thuế thay cho người đi vay.

“Tiền thu nợ không đủ lại phải nộp thuế cho người đi vay khiến cho khoản nợ mà ngân hàng thu về teo tóp đi nhiều”, vị này băn khoăn.

Để quá trình xử lý nợ xấu và thực hiện Nghị quyết 42 mang lại hiệu quả cao hơn, TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế trưởng của BIDV đề xuất chính quyền địa phương và các cơ quan quản lý cần nhanh chóng, chủ động, tích cực tháo gỡ các vướng mắc liên quan trên. Đồng thời, cần nghiêm túc đánh giá kết quả thực hiện giữa kỳ vào thời điểm cuối năm 2019. 

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban kinh tế Quốc hội Dương Quốc Anh cũng đề nghị, các bộ, ngành liên quan cần tích cực tham gia triển khai những quy định tại Nghị quyết 42 để nghị quyết này phát huy được hiệu quả như mục tiêu đặt ra.