Nghị định số 11/2012/NĐ-CP ngày 22/02/2012 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 163/2006/NĐ-CP về giao dịch...

Ngày 22/02/2012, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 11/2012/NĐ-CP (có hiệu lực thi hành từ ngày 10/4/2012) đã tháo gỡ nhiều vướng mắc trong quá trình ký kết và thực hiện giao dịch bảo đảm, với những nội dung cơ bản sau đây:

1. Tăng cường quyền tự do cam kết, thoả thuận và tự chịu trách nhiệm của các chủ thể

Nghị định số 11/2012/NĐ-CP đã cụ thể hoá quan điểm tăng cường hơn nữa quyền tự chủ, quyền tự do cam kết, thoả thuận của các bên về biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự, kinh doanh, thương mại (bao gồm cả lĩnh vực bảo đảm tiền vay của các tổ chức tín dụng), kết hợp với việc đề cao nguyên tắc tự chịu trách nhiệm của các bên về cam kết, thỏa thuận của mình như: các bên được thỏa thuận về phạm vi bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự; về tài sản được dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự.

Ví dụ: Tự thỏa thuận giá trị đất

Về việc xử lý tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất trong trường hợp không có thỏa thuận về phương thức xử lý, nghị định số 11/2012/NĐ-CP của Chính phủ bổ sung hai trường hợp xử lý như sau:
* Trong trường hợp chỉ thế chấp quyền sử dụng đất mà không thế chấp tài sản gắn liền với đất và người sử dụng đất đồng thời là chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất, thì tài sản gắn liền với đất được xử lý đồng thời với quyền sử dụng đất ( trừ trường hợp có thỏa thuận khác).

Các bên có quyền tự thỏa thuận hoặc thông qua tổ chức có chức năng thẩm định giá tài sản để có cơ sở xác định giá trị quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất. Số tiền thu được từ việc xử lý tài sản bảo đảm (trừ trường hợp có thỏa thuận khác) được thanh toán trước cho chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất.

* Trong trường hợp chỉ thế chấp quyền sử dụng đất mà không thế chấp tài sản gắn liền với đất và người sử dụng đất không đồng thời là chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất thì khi xử lý quyền sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất được tiếp tục sử dụng đất theo như thỏa thuận giữa người sử dụng đất và chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất (trừ trường hợp có thỏa thuận khác). Quyền và nghĩa vụ giữa bên thế chấp và chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất được chuyển giao cho người mua, người nhận chính quyền sử dụng đất.

... Điều này hoàn toàn phù hợp với tính chất của các quan hệ dân sự và sự phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.

2. Xác định một trật tự ưu tiên thanh toán với nhiều loại chủ thể khác nhau

Nghị định số 11/2012/NĐ-CP đã giải quyết mối quan hệ giữa các chủ thể có lợi ích liên quan trực tiếp đến tài sản bảo đảm, cụ thể là: Các chủ nợ không có bảo đảm; Các chủ nợ cùng nhận bảo đảm bằng tài sản; Các chủ nợ cùng nhận bảo đảm nhưng không phải bằng tài sản; Người có quyền cầm giữ tài sản bảo đảm; Người đã đầu tư làm tăng giá trị của tài sản bảo đảm; Người sử dụng đất trong trường hợp thế chấp tài sản trên đất thuê.

3. Tạo điều kiện thuận lợi trong việc xử lý tài sản bảo đảm để thu hồi nợ và đơn giản hóa thủ tục giao kết, thực hiện hợp đồng bảo đảm

- Nghị định số 11/2012/NĐ-CP quy định cụ thể về các phương thức xử lý tài sản bảo đảm mà tại Nghị định số 163/2006/NĐ-CP cho thấy do không có quy định cụ thể nên bên nhận bảo đảm gặp nhiều vướng mắc trong việc thực hiện phương thức bán tài sản bảo đảm không thông qua đấu giá hoặc nhận chính tài sản bảo đảm để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ.

- Nghị định số 11/2012/NĐ-CP bổ sung quy định trong trường hợp quyền đòi nợ được chuyển giao theo quy định tại Điều 313 Bộ luật Dân sự thì các bên không phải ký kết lại giao dịch bảo đảm; bên nhận chuyển giao quyền đòi nợ xuất trình hợp đồng chuyển giao quyền đòi nợ để chứng minh sự thay đổi.

- Nghị định số 11/2012/NĐ-CP bổ sung quy định về việc giao dịch bảo đảm được ký kết trước khi tổ chức (pháp nhân) chia, tách, hợp nhất, sáp nhập…mà vẫn còn hiệu lực thì các bên không phải ký kết lại giao dịch bảo đảm. Đối với giao dịch bảo đảm đã đăng ký thì pháp nhân mới xuất trình văn bản của cơ quan có thẩm quyền về việc tổ chức lại pháp nhân để thực hiện đăng ký thay đổi theo quy định của pháp luật.

4. Tăng cường cơ chế kiểm soát đối với việc chuyển dịch tài sản bảo đảm

Do Nghị định số 163/2006/NĐ-CP chưa quy định về cơ chế kiểm soát việc chuyển dịch tài sản bảo đảm một cách chặt chẽ nên trong thời gian qua phát sinh nhiều trường hợp phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, phương tiện thủy nội địa bị bán, tặng cho mà không có sự đồng ý của bên nhận thế chấp. Do vậy, khắc phục tình trạng nêu trên, Nghị định số 11/2012/NĐ-CP bổ sung quy định Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản gửi Giấy chứng nhận đăng ký giao dịch bảo đảm đến cơ quan quản lý đăng ký phương tiện giao thông cơ giới đường bộ và giao thông thủy nội địa nhằm “kiểm soát” việc chuyển dịch tài sản thế chấp mà không có sự đồng ý của bên nhận thế chấp.