Hiệp hội quỹ tín dụng nhân dân
Việt Nam

Đảm bảo lợi ích hợp pháp của người dân

NHNN vừa ban hành hai thông tư khá quan trọng là Thông tư số 48/2018/TT-NHNN quy định về tiền gửi tiết kiệm, và Thông tư 49/2018/TT-NHNN về tiền gửi có kỳ hạn. Lý giải việc cùng nội dung liên quan đến tiền gửi nhưng NHNN phải ban hành tới 2 Thông tư thay vì 1, lãnh đạo vụ chức năng cho biết, là do NHNN phải thực hiện theo Luật Các TCTD sửa đổi bổ sung quy định tách bạch về hai nội dung này. Việc ban hành cặp Thông tư này nhằm bổ sung cho nhau, quan trọng nhất là bảo đảm an toàn giám sát chặt chẽ hoạt động gửi tiền tại ngân hàng cũng như cho khách hàng.

Khách hàng cần đến trực tiếp đến ngân hàng để thực hiện các thủ tục gửi, rút tiết kiệm 

Đặc biệt, đây là lần đầu tiên NHNN ban hành riêng một thông tư hướng dẫn giao dịch tiền gửi có kỳ hạn tại TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Lãnh đạo vụ chức năng cho biết, mục đích của NHNN ban hành thông tư này nhằm đảm bảo lợi ích hợp pháp của pháp nhân, cá nhân có nhu cầu gửi tiền có kỳ hạn khi có nguồn tiền nhàn rỗi hoặc thu nhập hợp pháp. Về đối tượng gửi tiền có kỳ hạn, NHNN quy định hai nhóm đối tượng bao gồm: Người cư trú là tổ chức, cá nhân; và người không cư trú. Trong đó, với trường hợp người không cư trú là cá nhân  phải được phép cư trú với thời hạn 6 tháng trở lên. Theo NHNN, quy định nêu trên nhằm đảm bảo hạn chế các dòng vốn nóng, đầu cơ trên thị trường tiền tệ, đồng thời đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho các đối tượng là người không cư trú có hiện diện tại Việt Nam.

So với các dự thảo Thông tư trước đó, quy định về chi trả trước hạn tiền gửi có kỳ hạn và rút trước hạn tiền gửi tiết kiệm có thay đổi đáng kể. Cụ thể nếu như các dự thảo quy định, đối với hai trường hợp trên, phải thực hiện theo quy định tại Thông tư 04/2011/TT-NHNN. Cụ thể, TCTD áp dụng lãi suất tối đa bằng mức lãi suất tiền gửi không kỳ hạn thấp nhất của TCTD theo từng đồng tiền trong trường hợp tổ chức, cá nhân rút tiền gửi trước hạn.

Mặc dù quy định này được đánh giá nhằm góp phần ổn định thị trường tiền tệ và hoạt động ngân hàng, đồng thời tăng tính công khai, minh bạch về lãi suất cho vay của TCTD... Tuy nhiên, một số TCTD cho rằng việc áp dụng lãi suất này khiến khách hàng bị thiệt, đặc biệt những khách hàng chỉ rút trước một phần tiền gửi do có nhu cầu chi tiêu đột xuất, và TCTD có thể mất khách hàng.

Vì vậy, để chính sách đi vào cuộc sống phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho cả ngân hàng và khách hàng, tại Thông tư 48, 49 quy định việc rút trước hạn tiền gửi tiết kiệm, việc chi trả trước hạn tiền gửi có kỳ hạn được thực hiện theo thỏa thuận giữa TCTD và người gửi tiền. Lãi suất đối với tiền gửi tiết kiệm rút trước hạn cũng như đối với tiền gửi có kỳ hạn chi trả trước hạn được áp dụng phù hợp với quy định của NHNN Việt Nam về lãi suất áp dụng đối với trường hợp rút trước hạn tại thời điểm rút trước hạn tiền gửi tiết kiệm hoặc trường hợp rút trước hạn tại thời điểm chi trả trước hạn.

Liên quan đến quy định thực hiện nhận, chi trả tiền gửi có kỳ hạn bằng phương tiện điện tử, tại Thông tư 49 cho phép TCTD nhận, chi trả tiền gửi có kỳ hạn bằng phương tiện điện tử thông qua tài khoản thanh toán của khách hàng tại TCTD. Việc đưa ra quy định này theo chia sẻ của lãnh đạo vụ chức năng tạo điều kiện hơn cho Việt kiều, người nước ngoài chuyển tiền về gửi. “Trách nhiệm của TCTD là phải hướng dẫn các thủ tục theo đúng quy định tại thông tư này, quy định của pháp luật về giao dịch điện tử, về phòng, chống rửa tiền và các quy định của pháp luật có liên quan, đảm bảo việc nhận, chi trả tiền gửi có kỳ hạn chính xác, an toàn tài sản cho khách hàng và an toàn hoạt động cho TCTD”, vị này lưu ý.

Đề cao tính minh bạch, an toàn

Tại Thông tư số 48/2018 quy định về tiền gửi tiết kiệm, NHNN đưa ra các quy định cụ thể về hình thức tiền gửi tiết kiệm, thẻ tiết kiệm, địa điểm nhận và chi trả tiền gửi tiết kiệm, lãi suất, biện pháp chi trả gốc và lãi...

Đáng lưu ý, thông tư yêu cầu TCTD phải cung cấp biện pháp để người gửi tiền tra cứu khoản tiền gửi tiết kiệm của mình. NHTM và người gửi tiền được thỏa thuận về các biện pháp để người gửi tra cứu, cách thức ngân hàng thông báo cho khách hàng khi có thay đổi đối với khoản tiền gửi... Việc đưa ra quy định trên là cần thiết, bắt buộc tất cả các ngân hàng phải thực hiện đảm bảo an toàn cho toàn hệ thống. Còn trên thực tế sau một số vụ mất tiền gửi tiết kiệm trong tài khoản, sổ tiết kiệm của khách hàng, nhiều NHTM đã triển khai giải pháp tra cứu tài khoản tiền gửi tiết kiệm trực tuyến cho khách hàng thông qua website, ứng dụng Internet Banking, Mobile Banking...

Một nội dung đáng lưu ý liên quan đến thủ tục gửi tiền gửi tiết kiệm tại địa điểm giao dịch của TCTD. Thông tư 48 quy định người gửi tiền phải trực tiếp đến địa điểm giao dịch của TCTD và xuất trình Giấy tờ xác minh thông tin của người gửi tiền. Trường hợp gửi tiền gửi tiết kiệm chung, tất cả người gửi tiền phải trực tiếp xuất trình Giấy tờ xác minh thông tin của mình. Đối với trường hợp gửi tiết kiệm thông qua người đại diện theo pháp luật, người đại diện theo pháp luật phải xuất trình giấy tờ chứng minh tư cách đại diện của mình... Việc giao dịch gửi tiền và giao dịch ngân hàng nói chung bắt buộc phải thực hiện tại ngân hàng mà không được mang thủ tục giấy tờ xác nhận đến nhà riêng. Quy định này, theo lý giải của lãnh đạo vụ chức năng để định danh xác thực và an toàn giao dịch cho cả hai bên. Mặt khác, theo quy định phòng chống rửa tiền, việc nộp gửi tiết kiệm phải thực hiện tại ngân hàng để xác định nguồn gốc tiền gửi.

Có ý kiến lo ngại quy định này sẽ ảnh hưởng đến dịch vụ ngân hàng điện tử. Nhưng lãnh đạo vụ chức năng khẳng định, hoạt động gửi tiết kiệm trực tuyến vẫn triển khai bình thường như hiện nay và khách hàng không phải đến ngân hàng. Vì tiết kiệm trực tuyến ngân hàng đã có hồ sơ pháp lý và định danh khi khách hàng lập thủ tục mở tài khoản trước đó rồi. “NHNN sẽ tổ chức các đợt tập huấn cụ thể với các TCTD về hai thông tư này. Tinh thần chung là tăng an toàn giao dịch hơn nữa cho cả hai phía”, vị lãnh đạo trên khẳng định.

Trao đổi với phóng viên, một chuyên gia ngân hàng nhấn mạnh, chủ trương cấm hành vi chăm sóc khách hàng VIP bất chấp quy định về thủ tục gửi, rút tiền tại ngân hàng là rất quan trọng. Bởi các vụ án lừa đảo khách hàng liên quan đến tiền gửi tiết kiệm thời gian vừa qua là chủ yếu khách hàng quá tin vào nhân viên ngân hàng mà không tuân thủ các quy trình an toàn giao dịch.