Thời gian gần đây một số Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) cơ sở đã rơi vào trạng thái mất an toàn trong hoạt động, trong đó bao gồm cả QTDND cơ sở có quy mô hoạt động lớn gây ảnh hưởng tới lòng tin của một bộ phận công chúng trên địa bàn hoạt động của các QTDND cơ sở đó; Thậm chí có nguy cơ lây lan đến các địa bàn lân cận. Nguyên nhân gây mất an toàn trong hoạt động tại các QTDND cơ sở nói trên chủ yếu là:
- Ở một số QTDND cơ sở có tình trạng thiếu đoàn kết nội bộ, thậm chí một số lãnh đạo QTDND cơ sở lợi dụng chức vụ để chiếm đoạt hoặc gây thất thoát tài sản của QTDND và thành viên.
- Các QTDND cơ sở không chấp hành nghiêm túc các Quy định của Ngân hàng nhà nước (NHNN) Việt Nam về các tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động; điều hành hoạt động quá thiên về mục tiêu sinh lời, sử dụng tối đa nguồn vốn huy động được để cho vay mà chưa coi trọng đến việc dự phòng chi trả đảm bảo khả năng thanh khoản trong hoạt động.
- Một số QTDND cơ sở đã xa rời tôn chỉ tương trợ cộng đồng, thiếu quan tâm đến tính liên kết trong hệ thống; khi có tiền tạm thời nhàn rỗi không tập trung vốn gửi tại QTDND Trung ương để tạo nguồn dự phòng thanh khoản cũng như tạo nguồn cho vay mở rộng tín dụng chung cho hệ thống QTDND mà đi gửi tại các Ngân hàng thương mại (NHTM) có lãi suất cao hơn; Thậm chí có QTDND cơ sở vi phạm nguyên tắc chế độ, lấy tiền tập thể của QTDND cơ sở đứng tên cá nhân gửi NHTM để hưởng mức lãi suất cao và tiền khuyến mãi (cá biệt có cả trường hợp cán bộ QTDND cơ sở chiếm dụng tiền khuyến mãi, không nộp vào QTDND cơ sở), đến lúc gặp khó khăn về khả năng chi trả tiền gửi và không thể vay các NHTM để giải quyết lại đề nghị QTDND Trung ương cho vay hỗ trợ vốn và yêu cầu Hiệp hội QTDND Việt Nam can thiệp đề nghị cơ quan quản lý NHNN có giải pháp hỗ trợ.
Để sớm khắc phục tình trạng nói trên, góp phần đảm bảo an toàn hoạt động của mỗi QTDND thành viên và cả hệ thống QTDND, trong thời gian tới các QTDND cơ sở cần thực hiện tốt một số công việc sau:
1/ Các QTDND cần tăng cường đoàn kết nội bộ (đặc biệt là trong đội ngũ lãnh đạo chủ chốt), tuân thủ nghiêm túc các quy định của pháp luật, trong đó đặc biệt là quy định của NHNN Việt Nam về các tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của QTDND cơ sở; điều chỉnh cơ cấu, tốc độ tăng trưởng tín dụng phù hợp với khả năng nguồn vốn và trình độ quản lý của QTDND nhằm đảm bảo cho hoạt động của QTDND cơ sở ổn định và phát triển an toàn, bền vững.
2/ Hiện nay Chính phủ và NHNN Việt Nam đã có chính sách kiềm chế lạm phát, khống chế mức lãi suất huy động và tăng trưởng tín dụng; với việc kiểm tra giám sát chặt chẽ của NHNN Việt Nam, mặt bằng lãi suất huy động của các NHTM sẽ có khả năng giảm xuống. Vì vậy bên cạnh việc đảm bảo khả năng chi trả, các QTDND cơ sở hội viên cần cân nhắc có kế hoạch huy động và cho vay vốn với kỳ hạn phù hợp để tránh xảy ra rủi ro về lãi suất khi mặt bằng lãi suất giảm.
3/ Các QTDND cơ sở cần quán triệt và thực hiện tốt mục tiêu tôn chỉ hoạt động là hỗ trợ thành viên và tương trợ cộng đồng, nâng cao tính liên kết hệ thống, khi có vốn tạm thời nhàn rỗi cần tập trung gửi tại QTDND Trung ương ( các QTDND cơ sở đang có tiền gửi tại các NHTM khác khi hết hạn cũng cần có kế hoạch rút về gửi tại QTDND trung ương ) nhằm tạo nguồn lực tài chính lớn tập trung của cả hệ thống để hỗ trợ các QTDND cơ sở khi gặp khó khăn về khả năng chi trả.
Vừa qua QTDND Trung ương và Hiệp hội QTDND Việt Nam đã đề xuất và được NHNN Việt Nam chấp thuận cho các QTDND cơ sở được huy động vốn với mức lãi suất tối đa 14,5%/năm (trong khi các TCTD khác chỉ được huy động tối đa không quá 14%/năm), đồng thời không bị khống chế tăng trưởng tín dụng tối đa không quá 20% so với năm 2010 như đối với các TCTD khác. Mặt khác, hiện nay ngoài mức lãi suất huy động theo quy định, QTDND Trung ương còn hỗ trợ thêm cho các QTDND cơ sở thừa vốn gửi có kỳ hạn tại QTDND Trung ương để điều hòa chung trong hệ thống một khoản chi phí kiểm đếm, đóng gói và vận chuyển tiền từ QTDND cơ sở về QTDND Trung ương. Những việc làm trên đã thể hiện vai trò tích cực đầu mối liên kết của QTDND Trung ương và Hiệp hội QTDND Việt Nam nhằm tháo gỡ khó khăn cho các QTDND cơ sở.
4/ Hiện nay số lượng thành viên tham gia tại các QTDND cơ sở tuy rất lớn, nhưng tuyệt đại đa số các thành viên chỉ góp vốn để xác định tư cách thành viên là 50.000đ để được vay vốn mà chưa hiểu rõ về mô hình QTDND; Vì vậy nhiều thành viên gần như chưa quan tâm và chủ động đóng góp tích cực vào hoạt động của các QTDND. Từ lý do trên, các QTDND cơ sở cần tăng cường công tác thông tin tuyên truyền để thành viên hiểu đúng và thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của mình khi tham gia QTDND. Mặt khác trong quá trình kết nạp thành viên cần tăng cường khai thác vốn góp thường xuyên của các thành viên mới; đồng thời hàng năm khi tăng vốn điều lệ từ vốn góp thường xuyên thì không nên chỉ tập trung vào một số ít thành viên có tiềm lực tài chính lớn mà cần hướng tới nhiều thành viên khác có thu nhập thấp hơn; từ đó các thành viên sẽ quan tâm hơn đến hoạt động của QTDND, giúp QTDND có nguồn vốn điều lệ ổn định và tăng cường sự kiểm tra giám sát của thành viên đối với việc thực hiện đúng mục tiêu tôn chỉ hoạt động của QTDND.
Hiệp hội QTDND Việt Nam tin tưởng rằng việc các QTDND cơ sở hội viên thực hiện tốt các nội dung nói trên không chỉ đảm bảo cho hoạt động của từng QTDND cơ sở tiếp tục có bước phát triển ổn định mà còn tăng cường tính liên kết hệ thống, góp phần thúc đẩy hệ thống QTDND phát triển an toàn và bền vững.
TS Trần Quang Khánh - Chủ tịch Hiệp hội QTDND Việt Nam
